Bij Chrono@Work krijgen we geregeld verzoeken van mensen om hun melatonine te meten. Vaak zijn het personen die slecht slapen en al van alles geprobeerd hebben. Wij verwezen ze doorgaans door naar een gespecialiseerde behandelaar. Recent hebben we echter besloten deze dienst, in uitgebreidere vorm, ook zelf aan particulieren aan te bieden. De reden is dat het prima past bij de doelstelling van Chrono@Work. Die is namelijk dat we de verstoring van onze 24-uursritmen willen helpen voorkomen door mensen te leren rekening te houden met tijd.
Mensen die hun melatonine willen laten meten denken vaak dat het de gouden oplossing zal zijn. Dat kan zeker het geval zijn, maar wel anders dan de meesten menen. Een te lage melatonineproductie is meestal geen oorzaak van slechte slaap en dus wordt het hormoon doorgaans niet om die reden gemeten. Wanneer is melatonine meten wel zinvol? Dat lees je zo, maar hieronder eerst nog even de twee belangrijkste begrippen.
Melatonine is een hormoon dat door een klier in de hersenen wordt geproduceerd. Het helpt bij het reguleren van het slaap-waakritme. De biologische klok bepaalt wanneer het wordt aangemaakt.
De biologische klok is een groepje cellen onderin de hersenen. Het is een interne ‘klok’ die allerlei processen in het lichaam aanstuurt met een ritme van ongeveer 24 uur en zorgt dat ze in de pas blijven lopen met het dag-nachtritme buiten. Voorbeelden van zulke processen zijn het slaap-waakritme, de productie van diverse hormonen en de lichaamstemperatuur.
De biologische klok regelt onder meer wanneer melatonine wordt aangemaakt. De productie van melatonine vindt doorgaans plaats tijdens de donkere periode van het etmaal, in een strak ritme van ongeveer 24 uur. Door te kijken hoe het niveau van melatonine in het speeksel precies varieert gedurende de 24 uur, kan de tijd van de biologische klok worden afgelezen. Melatonine is dus eigenlijk de wijzer van de biologische klok. Het laat ons zien of die klok netjes in de pas loopt met de licht-donkercyclus buiten. Of niet.
Als iemand slaapproblemen ervaart, bijvoorbeeld moeilijk in slaap komt of ’s morgens erg vroeg wakker wordt, kan het zinvol zijn het melatonineritme te meten. Afhankelijk van de problematiek wordt voor zo’n meting op een aantal tijdstippen rond het begin van de slaap de melatonineconcentratie bepaald, of gedurende een heel etmaal (24 uur). De eerste groep metingen heet een Dim Light Melatonin Onset (DLMO)meting, omdat daarbij wordt bepaald wanneer de productie van melatonine op gang komt.
De uitslag van een melatoninemeting kan laten zien of slaapproblemen verklaard kunnen worden door een verkeerd afgestelde biologische klok. De aanmaak van melatonine loopt dan niet in sync met de (gewenste) slaaptijden. Op basis van die informatie kan vervolgens een behandelplan worden opgesteld met onder meer gepersonaliseerde licht- en donkerblootstelling en eventueel zelfs melatoninetherapie.